Jednym z tych zabytków, którym w trakcie spaceru po Rzeszowie warto się uważniej przyjrzeć, jest zamek Lubomirskich. Choć jego wnętrza są niedostępne dla turystów, zabytek ten jest bardzo ważnym punktem w programie każdej wycieczki po stolicy Podkarpacia. Co warto wiedzieć na jego temat? Z jakich względów warto poświęcić tej budowli swój czas?
Zamek w Rzeszowie to ciekawy zabytek dawnej architektury, który może się pochwalić interesująca przeszłością. Wiadomo, że pierwszy obiekt obronny w tym miejscu powstał w wieku XVI. Później, gdy Rzeszów znajdował się w rękach Mikołaja Spytka Ligęzy, w miejscu tym powstał obronny dwór o znacznych rozmiarach. W latach 30-tych XVII stulecia stał się on własnością Lubomirskich, dzięki którym zamek został rozbudowany pod kierunkiem Tylmana z Gameren. W trakcie prowadzonych wówczas prac, zamek stał się czteroskrzydłową budowlą, otoczoną potężnym murem z bastionami, oraz piętrową bramą, chronioną rawelinem. Kolejne prace związane z przebudową zamku, finansowane przez Lubomirskich, były prowadzone w XVIII wieku. Dzięki temu zamek ten był nie tylko ważnym obiektem obronnym, ale i okazałą rezydencją, podkreślającą wpływy i zamożność rodziny Lubomirskich.
Po I rozbiorze Polski, Rzeszów znalazł się w granicach zaboru austriackiego. Dla zamku oznaczało to nowy rozdział w jego historii. Po śmierci Franciszka Lubomirskiego (1812 rok), zamek zaczyna służyć jako siedziba urzędu oraz więzienie, choć do 1820 roku oficjalnie pozostaje w rękach Lubomirskich. Władze austriackie szybko przebudowały zamek, starając się go dopasować do nowej roli: więzienia oraz siedziby sądów obwodowego oraz kryminalnego. Rolę więzienia i sądu zamek spełniał również w okresie międzywojennym oraz w czasie II wojny światowej. W czasie okupacji zamek stał się miejscem kaźni dla wielu Polaków, a w jego piwnicach Niemcy wykonali wiele wyroków śmierci. W okresie powojennym, zamek służył jako więzienie, w którym przetrzymywano wielu opozycyjnych działaczy. Od 1981 roku gmach ten służy już tylko jako siedziba sądu. Jego obecny wygląd to efekt prac, które wykonano tu w 1906 roku. Dzięki ówczesnej przebudowie, zamek rzeszowski zachwyca ciekawą wieżą oraz imponującymi murami z bastionami. Widoczne są też pozostałości dawnej fosy, przypominającej o obronnej roli tej budowli. Spacer wokół zamku jest wspaniałym doświadczeniem i dla miłośników historii, i dla tych, których interesuje architektura obronna. Budowla ta wciąż prezentuje się wspaniale i stanowi jedną z najciekawszych pamiątek z czasów Lubomirskich na terenie Podkarpacia.